Η εδαφική συνεργασία έχει περιορισμένο εύρος δαπανών και πρέπει να ενταχθεί στα κεντρικά κονδύλια της πολιτικής συνοχής, όπου υπάρχει δυνατότητα σημαντικών επενδύσεων, ανέφερε σε συνέντευξή της στη EURACTIV η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Ομίλου Εδαφικής Συνεργασίας (ESPON EGTC), Ilona Raugze.
Το ESPON EGTC αποτελεί πανευρωπαϊκό πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από το Interreg και το διαχειρίζεται το υπουργείο Βιώσιμης ανάπτυξης και Υποδομών του Λουξεμβούργου, το οποίο παρέχει επιστημονικές αναλύσεις και συμβουλές για εδαφικές και τομεακές πολιτικές σε όλα τα κράτη μέλη, καθώς και στην Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και την Ελβετία.
Η κ. Raugze δήλωσε ότι οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές θα μπορούσαν να είναι επιτυχείς, εάν «κατανοήσουν ποια είναι τα λειτουργικά ζητήματα που τις συνδέουν» και αν αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το ζήτημα της χρηματοδότησης, επειδή «το στοιχείο εκείνο που περιορίζει σήμερα τον αντίκτυπό τους είναι η συμφωνία ότι οι μακροπεριφέρειες δεν συνδέονται άμεσα με οποιαδήποτε πηγή χρηματοδότησης – γνωστό και ως «three no’s rule».
Αναφορικά με το μέλλον της πολιτικής συνοχής, η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Ομίλου Εδαφικής Συνεργασίας υπογράμμισε ότι τάσσεται υπέρ «τοπικών και περιφερειακών στρατηγικών, διότι οι περιφέρειες κατανοούν καλύτερα τις ανάγκες των πολιτών». Ωστόσο, προειδοποίησε ότι οι στρατηγικές θα πρέπει να στοχεύουν σε ευρύτερους τομείς, προκειμένου «να αυξηθεί η ορατότητα και να αποφευχθούν πολυδάπανες επενδύσεις».
Μίλησε στον Νίκο Λαμπρόπουλο της EURACTIV.
Είναι δυνατόν τα προγράμματα εδαφικής συνεργασίας να συνεργαστούν στενότερα με τα επόμενα κεντρικά προγράμματα της Πολιτικής Συνοχής;
Σήμερα, καμία από τις προκλήσεις αυτές δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς από περιοχές που ενεργούν αυτόνομα, πραγματοποιώντας μικρές επενδύσεις εντός των διοικητικών τους ορίων.
Για να έχει μεγαλύτερη επιτυχία η Πολιτική Συνοχής και να βοηθήσει τις περιοχές να αναπτυχθούν, υπάρχει σαφής ανάγκη υλοποίησης κοινών έργων, κοινών δραστηριοτήτων. Εντούτοις, με το ισχύον σύνολο κανονισμών της Πολιτικής Συνοχής και άλλων πολιτικών, το συγκεκριμένο εγχείρημα εξακολουθεί να είναι αρκετά δύσκολο. Επίσης, είναι εξίσου πολύ δύσκολο να συνδυαστούν διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης γύρω από την ενιαία περιφερειακή στρατηγική.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Επίτροπος αναφέρθηκε στην ανάγκη εναρμόνισης των κανονισμών των διαφόρων ταμείων της ΕΕ, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι περιφέρειες και οι πόλεις μπορούν να υποστηρίξουν την υλοποίηση των σχεδιασμένων στρατηγικών τους σε τοπικό επίπεδο. Πρόκειται για μια τοποκεντρική στρατηγική.
Επομένως, η πρότασή σας είναι τα εθνικά και περιφερειακά προγράμματα να γίνουν πιο ευέλικτα στον τρόπο με τον οποίο χρηματοδοτούν τα έργα, αλλά και στον αρχικό τους σχεδιασμό, να αφήνουν περισσότερο χώρο για συνεργασία κατά τη διάρκεια της υλοποίησης;
Οπωσδήποτε. Πιστεύουμε ότι ένα μέρος αυτών των στρατηγικών πρέπει να αφιερωθεί ακριβώς σε αυτές τις συνεργατικές επενδύσεις, σε έργα συνεργασίας. Αρχικά, καταλήξαμε στην ιδέα να υπάρχει ακόμη και ένα συγκεκριμένο ποσοστό που θα προορίζεται για την εδαφική συνεργασία στο πλαίσιο των γενικών προγραμμάτων. Παρόλα αυτά, κάτι τέτοιο δεν υποστηρίχθηκε ιδιαίτερα από την Επιτροπή, δεδομένου ότι υπήρχε, επίσης, μια πολύ δύσκολη συζήτηση σχετικά με τον ονοματισμό του 5% για αστικές δράσεις.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν επιθυμούν να κινηθούν προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά σε γενικές γραμμές η αρχή ότι τα κεντρικά προγράμματα θα πρέπει να υποστηρίζουν τη συνεργασία μπορεί να υποστηριχθεί και σχετίζεται και με τη δήλωση της Επιτρόπου αναφορικά με τη συνεργασία των διασυνοριακών περιοχών. Επιπλέον, μπορούμε να λάβουμε υπόψιν μας λειτουργικές αστικές περιοχές, διακρατικές περιοχές. Σε όλες αυτές τις διαφορετικές κλίμακες υπάρχουν διαφορετικά ζητήματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με συνεργασία, διαφορετικά δεν θα επιφέρουν αποτελέσματα.
Ποια είναι η συμβουλή σας για το μέλλον της Πολιτικής Συνοχής;
Η συμβουλή μας για το μέλλον της Πολιτικής Συνοχής είναι να υποστηρίξουμε το σχεδιασμό και την εφαρμογή τοπικών και περιφερειακών στρατηγικών, διότι μόνο οι περιφέρειες κατανοούν καλύτερα τις ανάγκες των πολιτών. Ούτε το εθνικό, ούτε το ευρωπαϊκό επίπεδο. Με την προϋπόθεση ότι οι στρατηγικές αυτές δεν σχεδιάζονται για μία και μόνη τοπική αρχή, αλλά για ευρύτερες περιοχές και ότι περιλαμβάνουν σχέδια συνεργασίας, δρόμους για την εξασφάλιση της προσβασιμότητας, κοινές λύσεις για την παροχή υπηρεσιών.
Ποια είναι η γνώμη σας για τις μακροπεριφέρειες; Πιστεύετε ότι η συνεργασία μπορεί πραγματικά να λειτουργήσει σε αυτόν τον τομέα;
Θεωρούμε ότι υπάρχει μέλλον στις μακροπεριφέρειες μόνο αν κατανοήσουν όλα τα λειτουργικά ζητήματα που τις συνδέουν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, όσον αφορά την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας, όλα ξεκίνησαν από τη συνειδητοποίηση ότι υπήρχε πρόβλημα με την ποιότητα της θάλασσας, ήταν μολυσμένη. Το γεγονός αυτό οδήγησε όλα τα κράτη μέλη της περιοχής της Βαλτικής Θάλασσας να ενώσουν τις δυνάμεις τους, για να προωθήσουν τηνκαθαρότητα της θάλασσας.
Οι περιφέρειες πρέπει να κατανοήσουν τα κοινά ζητήματα που τις ενώνουν και τα οποία είναι ειδικά για κάθε μακροπεριφέρεια. Ένα πράγμα που περιορίζει τον αντίκτυπό τους επί του παρόντος, είναι η συμφωνία ότι οι μακροπεριφέρειες δεν συνδέονται άμεσα με καμία πηγή χρηματοδότησης – το γνωστό «three no’s rules». Αυτό είναι κάτι που στερεί τις μακροπεριφέρειες από την απαραίτητη προστιθέμενη αξία.
Πιστεύετε ότι πρέπει να συνδεθούν με έναν συγκεκριμένο προϋπολογισμό;
Ναι, απολύτως. Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε μακροπεριφερειακή κλίμακα, όπως για παράδειγμα η ρύπανση της Βαλτικής Θάλασσας. Πρέπει να χρηματοδοτηθούν μέσω μακροπεριφερειακής στρατηγικής. Και ένα μέρος αυτής πρέπει να αφιερωθεί για τον σκοπό αυτό.
Δεν γνωρίζω, εάν αυτή η ιδέα θα υποστηριχθεί, επειδή τα κράτη μέλη θέλουν να διαφυλάξουν τα κονδύλια και τα χρήματα για τις εθνικές ανάγκες. Ωστόσο, δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλος τρόπος, δεδομένου ότι έχουμε λιγότερα χρήματα και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα ή τουλάχιστον τα ίδια με λιγότερα. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε χωρίς να εμπλακούμε σε τοπική συνεργασία.
Επί του παρόντος, το ESPON υποστηρίζει μακροπεριφέρειες, σχεδιάζοντας εργαλεία ελέγχου των μακροπεριφερειών για καθεμία εξ αυτών, που θα επιτρέψουν την ανάλυση των αναπτυξιακών τάσεων και την πρόοδο της εφαρμογής μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Τα εργαλεία αυτά θα επιτρέψουν, επίσης, στις μακροπεριφέρειες να κατανοήσουν την ιδιαιτερότητα, τις τάσεις και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να σχεδιαστούν οι στρατηγικές τους στο μέλλον.