Αυτό το άρθρο είναι μέρος των ειδικών εκθέσεων μας Επιτεύγματα και προκλήσεις του εμβολιασμού κατά του COVID-19 στην Αφρική.
Το 2022, ο εμβολιασμός κατά του COVID-19 στην Αφρική αυξήθηκε σημαντικά και ο αριθμός των κρουσμάτων μειώθηκε. Όμως, οι Αφρικανοί εμπειρογνώμονες στον τομέα της δημόσιας υγείας λένε ότι υπάρχει πλέον ανάγκη για μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
Στο τέλος Ιανουαρίου 2023, καταγράφηκαν περίπου 20.000 νέα κρούσματα COVID-19 σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, μια μείωση 97% από τον Ιανουάριο του 2022, με βάση τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην επιτάχυνση του εμβολιασμού κατά τους τελευταίους 12 μήνες, που κατέστη δυνατή εν μέρει χάρη στα κονδύλια του ανθρωπιστικού προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ECHO.
Τα κονδύλια διανεμήθηκαν σε 16 χώρες και επενδύθηκαν σε εκστρατείες για ενημέρωση, στην εκπαίδευση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και στη διανομή εμβολίων.
Παρόλο που τα ευρωπαϊκά κονδύλια κατέστησαν δυνατή την επιτάχυνση του εμβολιασμού, το πρόγραμμα ECHO λήγει τον επόμενο μήνα χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά του.
Για τις 16 δικαιούχους χώρες που αντιμετωπίζουν τακτικά ανθρωπιστικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και αδύναμα συστήματα υγείας, «το έργο αυτό μοιάζει περισσότερο με ένα τσιρότο», δήλωσε ο Arsène Enyegue, υπεύθυνος του έργου στο WHO AFRO, σε συμπόσιο που διοργάνωσε ο ΠΟΥ στο Νταρ Ες Σαλάμ της Τανζανίας στις 16-17 Μαΐου.
Ως εκ τούτου, οι διάφοροι επικεφαλής των περιφερειακών γραφείων του ΠΟΥ προειδοποίησαν για την ανάγκη να γίνει ένα βήμα παραπάνω. Ο WHO AFRO ζήτησε την ενσωμάτωση του εμβολιασμού COVID-19 στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη και την ενίσχυση των συστημάτων δημόσιας υγείας για τα επόμενα χρόνια.
«Το κλειδί για τη βιωσιμότητα είναι η ενσωμάτωση του εμβολιασμού κατά του COVID στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη», δήλωσε στο συμπόσιο ο Ian Van Engelgem, σύμβουλος υγείας του ECHO.
Ως απόδειξη, στη Μαδαγασκάρη, η ενσωμάτωση του εμβολιασμού COVID στην κοινοτική περίθαλψη τον τελευταίο χρόνο έχει αυξήσει τη ζήτηση, επιβεβαίωσε η Patricia Martin Rasoamihanta, επικεφαλής του γραφείου του ΠΟΥ στο αφρικανικό νησί.
Περισσότεροι από τους μισούς Αφρικανούς υποφέρουν από έλλειψη περίθαλψης
Η ανεπάρκεια των συστημάτων δημόσιας υγείας στην Αφρική, ωστόσο, ξεκινάει πολύ πιο πριν από την πανδημία.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που δημοσιεύθηκε το 2020 από το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Afrobarometer, το 53% των Αφρικανών ανέφερε ότι βίωσε έλλειψη αναγκαίας περίθαλψης τουλάχιστον μία φορά το προηγούμενο έτος, ακόμη και πριν από την πανδημία COVID-19.
Έκτοτε, η πανδημία έχει αποδυναμώσει περαιτέρω τα συστήματα υγείας στην ήπειρο. Τα πιο αδύνατα σημεία είναι η έλλειψη υποδομών, παρόχων υγειονομικής περίθαλψης, προϋπολογισμού, πρόσβασης σε νοσοκομεία και ενίοτε οι υπέρογκες χρεώσεις.
«Στη Μαδαγασκάρη, το σύστημα υγείας είναι επισφαλές και το ανθρώπινο δυναμικό είναι περιορισμένο», δήλωσε ο Rasoamihanta.
Οι τοπικές κυβερνήσεις έχουν επίσης το δικό τους μερίδιο ευθύνης. Η έρευνα του Αφροβαρόμετρου διαπίστωσε ότι το 46% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι η κυβέρνησή τους δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στην ανάγκη βελτίωσης των βασικών υπηρεσιών υγείας.
Σε ορισμένες χώρες, τα χρήματα που διατίθενται για τη δημόσια υγεία γίνονται αντικείμενο κατάχρησης.
Αυτό συνέβη στο Καμερούν, όπου το Υπουργείο Υγείας καταχράστηκε 180 δισεκατομμύρια φράγκα CFA (περίπου 275 εκατομμύρια ευρώ) που προορίζονταν για την καταπολέμηση του COVID-19, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε το 2021 από το ελεγκτικό τμήμα του Ανώτατου Δικαστηρίου.
«Υπάρχει κακή διαχείριση του προϋπολογισμού για την υγεία. Ορισμένες κυβερνήσεις τον αναλαμβάνουν χωρίς να κάνουν τη δουλειά τους», δήλωσε ο Enyegue.
Πέρα από τα σκάνδαλα διαφθοράς, οι κακές συνθήκες εργασίας των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αποτελούν συχνά πεδίο αντιπαράθεσης.
Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης έλαβαν μπόνους για τον εμβολιασμό κατά του COVID-19, αλλά το μπόνους που υποσχέθηκε η κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της τελευταίας επιδημίας Έμπολα τον περασμένο Αύγουστο δεν έχει ακόμη καταβληθεί.
«Είναι απαραίτητο να αυξηθούν οι μισθοί των υγειονομικών», δήλωσε ο Enyegue.