Αυτό το άρθρο είναι μέρος των ειδικών εκθέσεων μας Επιτεύγματα και προκλήσεις του εμβολιασμού κατά του COVID-19 στην Αφρική.
Ενώ τα ποσοστά εμβολιασμού κατά του COVID-19 στην Αφρική υστερούν σε σχέση με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, οι εκστρατείες ενημέρωσης σε ολόκληρη την ήπειρο φαίνεται να οδηγούν σε αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης.
Τον Ιανουάριο του 2023, το 29% του πληθυσμού της αφρικανικής ηπείρου έχει λάβει πλήρες σχήμα εμβολιασμού, δηλαδή τουλάχιστον δύο δόσεις εμβολίου, καταγράφοντας σημαντική αύξηση από το 7% του Ιανουαρίου του 2022, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Παρόλο που το ποσοστό αυτό εξακολουθεί να υστερεί ως προς τον στόχο που έχει θέσει ο ΠΟΥ για το 70% του συνολικού πληθυσμού, σημειώνει ανοδική τάση.
«Στην αρχή της πανδημίας του COVID, σχεδόν όλες οι χώρες ήταν απρόθυμες να εμβολιάσουν (τους πληθυσμούς τους)», δήλωσε ο Arsene Enyegue, διευθυντής του έργου WHO AFRO, σε συμπόσιο του έργου στο Νταρ Ες Σαλάμ της Τανζανίας στις 16-17 Μαΐου.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η αλλαγή του κλίματος έγινε με τις ενεργές εκστρατείες ενημέρωσης των περιφερειακών γραφείων του ΠΟΥ προς τους τοπικούς πληθυσμούς. Οι εκστρατείες αποσκοπούσαν στην ενημέρωση για τη σημασία του εμβολιασμού κατά του COVID-19, στην καταπολέμηση των ψευδών ειδήσεων και στην αντιμετώπιση των διστακτικών τοπικών Αρχών ή ακόμη και των κυβερνήσεων που διαφωνούσαν με τον εμβολιασμό.
Η χρηματοδότηση αυτών των εκστρατειών προήλθε από το πρόγραμμα ECHO, ένα ανθρωπιστικό πρόγραμμα της ΕΕ που βοηθά 16 αφρικανικές χώρες και τους πληθυσμούς τους σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή έκτακτης υγειονομικής ανάγκης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση – την πανδημία COVID-19.
Πάνω από 16 εκατομμύρια ευρώ διανεμήθηκαν στις 16 αφρικανικές χώρες, μεταξύ των οποίων το Καμερούν, η Λιβερία, η Μαδαγασκάρη, το Νότιο Σουδάν, το Μάλι και η Τανζανία.
Σύμφωνα με τον Mohamed Kaba, υπεύθυνο του γραφείου του ΠΟΥ στο Καμερούν, εφαρμόστηκε «επιθετική» εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών για τα εμβόλια, καθώς ακόμη και «οι φοιτητές δεν μπορούσαν να βρουν σαφείς πληροφορίες για το εμβόλιο».
Οι εκστρατείες επικοινωνίας και ενημέρωσης έλαβαν τη μορφή ανακοινώσεων με «μεγάφωνο» ή την ανάπτυξη κινητών κέντρων εμβολιασμού σε αγορές, τζαμιά, εκκλησίες ή πανεπιστήμια.
Η ενεργός επικοινωνία αποσκοπούσε επίσης στην καταπολέμηση της εξάπλωσης των ψευδών ειδήσεων, μιας παγκόσμιας μάστιγας από την οποία το Καμερούν δεν έχει ξεφύγει.
Σε τοπικό επίπεδο, οι ομάδες υγείας κάλεσαν τραγουδιστές, κωμικούς και κοινοτικές αρχές να εντοπίσουν και να ελέγξουν τις ψευδείς ειδήσεις σχετικά με το εμβόλιο κατά του COVID.
Από τότε, τα ποσοστά εμβολιασμού στο Καμερούν έχουν υπερδιπλασιαστεί από 5% σε 12%.
Το 70% του πληθυσμού εμβολιάστηκε στη Λιβερία
Εν τω μεταξύ, η Λιβερία, χώρα της Δυτικής Αφρικής, έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού: πάνω από το 70% του πληθυσμού έχει πλήρη εμβολιαστική κάλυψη. Μόνο ο Μαυρίκιος και οι Σεϋχέλλες έχουν παρόμοια ποσοστά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
Συγκριτικά, η Ολλανδία, η Λιθουανία και η Εσθονία έχουν ποσοστά πλήρους εμβολιασμού 68,1%, 68,4% και 65%, αντίστοιχα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε το EuroVaccination.
Ένα αρχικό εμπόδιο για την έναρξη των εκστρατειών εμβολιασμού στη Λιβερία ήταν η κυβέρνηση. «Η κυβέρνηση ήταν άτολμη στην αρχή», δήλωσε ο Sule Abdullahi, υπεύθυνος του ΠΟΥ για τη Λιβερία. «Χρειάστηκε μια σειρά από εκκλήσεις υψηλού επιπέδου για τον εμβολιασμό».
Εφαρμόστηκε μια πολυδιάστατη στρατηγική για την αύξηση των ποσοστών εμβολιασμού, ξεκινώντας με εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού σχετικά με τον εμβολιασμό.
Οι ομάδες υγείας προσέγγισαν πρόσωπα με επιρροή σε ορισμένες κοινότητες, στις πιο ευάλωτες ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και οι πρόσφυγες. Μεταξύ 2020 και 2021, η Λιβερία φιλοξένησε περισσότερους από 25.000 πρόσφυγες που διέφυγαν από την πολιτική αστάθεια σε γειτονικές χώρες.
Σχεδόν το 90% των ατόμων που βρίσκονταν σε κίνδυνο έκαναν εμβόλιο λόγω της εκστρατείας ευαισθητοποίησης.
Οργανώθηκαν επισκέψεις σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για να ενημερωθούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί για την αξία και τη σημασία του εμβολιασμού κατά του COVID-19.
Μέχρι σήμερα, η Λιβερία έχει καταγράψει 8.090 κρούσματα COVID-19, έναν από τους χαμηλότερους αριθμούς στην περιοχή.
Στη Μαδαγασκάρη, ο COVID δεν αποτελεί προτεραιότητα
Τα κονδύλια που διατέθηκαν στις δικαιούχους χώρες του προγράμματος ECHO χρησιμοποιήθηκαν επίσης για τη χρηματοδότηση του εμβολιασμού των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και για την παροχή ολοκληρωμένης κατάρτισης σχετικά με τον εμβολιασμό και την καταπολέμηση της πανδημίας.
Στην Τανζανία, για παράδειγμα, περισσότεροι από 12.000 επαγγελματίες υγείας εκπαιδεύτηκαν στη χορήγηση εμβολίων COVID-19, ενώ στη Νιγηρία, το ποσοστό των εργαζομένων στον τομέα της υγείας που εκπαιδεύτηκε ανήλθε στο 74%
Όμως, μερικές φορές, ούτε η ποιότητα της φροντίδας που παρέχεται από τους φροντιστές, ούτε οι εκστρατείες επικοινωνίας είναι αρκετές και σε ορισμένες χώρες ο εμβολιασμός δεν ήταν τόσο επιτυχής όσο αναμενόταν.
Στη Μαδαγασκάρη, μόνο το 8% του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί, παρά τις συζητήσεις ερωτοαπαντήσεων στις τοπικές κοινότητες ώστε να πειστούν οι άνθρωποι για τη χρησιμότητα του εμβολιασμού.
Η χώρα αντιμετωπίζει επίσης ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό εγκληματικότητας, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα πρόσβασης ορισμένων πληθυσμιακών ομάδων στην υγειονομική περίθαλψη.
«Πρέπει να ενισχυθεί ο συντονισμός μεταξύ πολιτών και στρατού», δήλωσε στην εκδήλωση η Patricia Martin Rasoamihanta, επικεφαλής του γραφείου του ΠΟΥ στη Μαδαγασκάρη.
Η χώρα πάσχει καθώς διαθέτει ένα επισφαλές σύστημα υγείας με πολύ λίγους ανθρώπινους πόρους, γεγονός που περιορίζει τις δυνατότητες εμβολιασμού μεγάλης κλίμακας, παρά τη στήριξη του προγράμματος ECHO.
Πέρα όμως από την ανασφάλεια και την έλλειψη υγειονομικού προσωπικού, η προτεραιότητα για τον λαό της Μαδαγασκάρης βρίσκεται αλλού.
Με μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα 2 δολάρια την ημέρα, «οι άνθρωποι σκέφτονται πρώτα την επιβίωση», κατέληξε η Rasoamihanta.