Αρκετές ζωονόσοι επέστρεψαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση φέτος το καλοκαίρι, αναγκάζοντας τις αρχές να επιβάλουν περιορισμούς στις μεταφορές και τη σφαγή χιλιάδων ζώων με αποτέλεσμα να υπάρξουν σημαντικές οικονομικές απώλειες για τους αγρότες και να φουντώσουν οι ανησυχίες για πιθανό αντίκτυπο στις εξαγωγές της Ένωσης.
Το Euractiv καταγράφει και εξηγεί τις πιο βλαβερές ασθένειες στα ζώα που αποτελούν σήμερα σημαντική πρόκληση για τον κτηνοτροφικό τομέα της ΕΕ.
Πανώλη των αιγωπροβάτων
Από τα μέσα Ιουλίου, η Ελλάδα και η Ρουμανία δίνουν μάχη με την Peste des Petits Ruminants (PPR), γνωστή και ως πανώλη των αιγωπροβάτων- έναν σοβαρό ιό που προσβάλλει μόνο τα αιγοπρόβατα.
Στις 20 Αυγούστου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε απαγορευμένες ζώνες για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Η Ελλάδα και η Ρουμανία είναι μεταξύ των χωρών που κατέχουν το μεγαλύτερο αριθμό αιγωπροβάτων στην ΕΕ, μαζί με τη Γαλλία και την Ισπανία.
Σύμφωνα με τα πρωτόκολλα ασφαλείας της ΕΕ, ολόκληρα κοπάδια πρέπει να θανατώνονται εάν εντοπιστεί κρούσμα. Στην Ελλάδα, πάνω από 18.000 ζώα έχουν καταστραφεί από τον Ιούλιο, ενώ στη Ρουμανία έχουν θανατωθεί περισσότερες από 200.000 κατσίκες.
Οι περιορισμοί που επέβαλε η ελληνική κυβερνήση στη μεταφορά και τη σφαγή των ζώων για ολόκληρη τη χώρα προκάλεσαν σημαντικές ελλείψεις πρόβειου κρέατος στα ελληνικά σούπερ μάρκετ μόλις τις πρώτες εβδομάδες του Αυγούστου.
Οι ελλείψεις αυτές προκάλεσαν ακόμη και αλλαγές στα γαμήλια μενού στην Κρήτη, καθώς στο παραδοσιακό πιάτο της περιοχής, το γαμοπίλαφο με γίδα, αυτή έπρεπε να αντικατασταθεί από χοιρινό και κοτόπουλο, όπως αναφέρουν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Από τις 19 Αυγούστου, οι περιορισμοί αφορούν μόνο τις πληγείσες περιοχές, αλλά η εθνική απαγόρευση των ελληνικών εξαγωγών αιγοπροβάτων παραμένει σε ισχύ, όπως και στη Ρουμανία.
Πυρετός των χοίρων
Η αφρικανική πανώλη των χοίρων (ΑΠΧ), ένας εξαιρετικά μεταδοτικός και συχνά θανατηφόρος ιός για τους χοίρους, επανεμφανίστηκε τον Αύγουστο, με νέα κρούσματα στη Γερμανία, την Πολωνία και την Ιταλία.
Στις 20 Αυγούστου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε αυστηρότερους περιορισμούς στην περιοχή της Βάδης-Βυρτεμβέργης της Γερμανίας, ύστερα από τον εντοπισμό νέων κρουσμάτων σε εκτρεφόμενους χοίρους.
Η Ιταλία ανέφερε επίσης νέα κρούσματα στις περιφέρειες Πιεμόντε και Λομβαρδία, οδηγώντας στην επέκταση των επικίνδυνων ζωνών, ενώ παρόμοιες εξελίξεις σημειώθηκαν και στην περιοχή Κουτσάβσκο-Πομόρσκι της Πολωνίας.
Η ΕΕ κατέγραψε τον υψηλότερο αριθμό κρουσμάτων ΑΠΧ το 2023 από το 2014, τη χρονιά που η ασθένεια εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο μπλοκ, με την Κροατία και τη Ρουμανία να καταγράφουν συνολικά το 96% των κρουσμάτων, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Οι εκτρεφόμενοι χοίροι συνήθως μολύνονται μέσω της επαφής με αγριόχοιρους, μολυσμένα προϊόντα ή τσιμπήματα από τσιμπούρια.
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει εμβόλιο ή θεραπεία για την ΑΠΧ, ενώ είναι μια ασθένεια που ταλαιπωρεί τη χοιροτροφία της ΕΕ εδώ και χρόνια. Από το 2020, η Κίνα έχει απαγορεύσει τις εισαγωγές χοιρινού κρέατος από τη Γερμανία, τον μεγαλύτερο παραγωγό της ΕΕ μαζί με την Ισπανία, λόγω ανησυχιών για ΑΠΧ.
Γρίπη των πτηνών
Δύο νέα κρούσματα γρίπης των πτηνών ή γρίπης των πτηνών υψηλής παθογονικότητας (HPAI) εντοπίστηκαν στη Γαλλία τον Αύγουστο, προκαλώντας μεγάλους προβληματισμούς καθώς είναι μια από τις χώρες της ΕΕ που έχουν πληγεί περισσότερο από αυτή την ιογενή ασθένεια.
Η επιδημική περίοδος 2021-2022 είχε ως αποτέλεσμα τη θανάτωση 48 εκατομμυρίων πτηνών σε όλες τις πληγείσες εκμεταλλεύσεις της ΕΕ, εκ των οποίων τα 21 εκατομμύρια εντοπίζοντας μόνο στη Γαλλία.
Το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα στη Γαλλία από τον Ιανουάριο εντοπίστηκε στις 13 Αυγούστου σε πτηνοτροφείο στο Ille-et-Vilaine της Βρετάνης. Το δεύτερο κρούσμα, που εντοπίστηκε στις 20 Αυγούστου, αφορούσε μια φάρμα γαλοπούλας στο Morbihan, επίσης στη Βρετάνη.
Τον Αύγουστο, η Πορτογαλία ανέφερε επίσης το πρώτο κρούσμα γρίπης των πτηνών από το 2022, αφού ένας άγριος γλάρος βρέθηκε θετικός στον ιό.
Ενώ ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων στην Ευρώπη είναι ο χαμηλότερος από την περίοδο 2019-2020, ο ιός συνεχίζει να κυκλοφορεί, με τις αρχές δημόσιας υγείας να συνιστούν αυξημένη επιτήρηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Η Γαλλία προετοιμάζεται για μια νέα εκστρατεία εμβολιασμού το φθινόπωρο, ύστερα από την πετυχημένη περσινή εκστρατεία εμβολιασμού όπου το 70% του κόστους καλύπτεται από δημόσιους πόρους.
Ο ιός του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου
Ο ιός του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου (BTV) έγινε πρωτοσέλιδο αυτό το μήνα, όταν αναφέρθηκαν για πρώτη φορά στη Γαλλία, το Λουξεμβούργο και τη Δανία κρούσματα του ορότυπου 3 του BTV (BTV-3), ο οποίος συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα στα πρόβατα.
Από τις αρχές του καλοκαιριού, τα κρούσματα του BTV-3 αυξήθηκαν ραγδαία στο Βέλγιο, την Ολλανδία και τη Γερμανία.
Η ασθένεια του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου μεταδίδεται από έντομα και προσβάλλει μηρυκαστικά όπως πρόβατα, κατσίκες, βοοειδή και ελάφια. Δεν είναι μεταδοτική, επομένως δεν μπορεί να μεταδοθεί με άμεση ή έμμεση επαφή μεταξύ ζώων.
Το στέλεχος τύπου 3 του ιού εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Σικελία (Ιταλία) το 2017. Έκτοτε, προκάλεσε το πρώτο σοβαρό ξέσπασμα στην περιοχή του Άμστερνταμ (Ολλανδία) τον Σεπτέμβριο του 2023, σημειώνοντας μια γρήγορη εξάπλωση σε γειτονικές χώρες.
Εκτός από τη μείωση της παραγωγής γάλακτος και μαλλιού, ο καταρροϊκός πυρετός του προβάτου μπορεί να προκαλέσει αποβολές και σε ορισμένες περιπτώσεις να αποβεί θανατηφόρος, ιδίως στα πρόβατα.
Για τον έλεγχο της επιδημίας,η Ολλανδία χορήγησε άδεια έκτακτης ανάγκης για τρία νέα εμβόλια κατά του BTV-3, τα οποία δεν έχουν ακόμη λάβει έγκριση σε ολόκληρη την ΕΕ. Άλλες χώρες ακολούθησαν το παράδειγμά τους.
Η Γαλλία ξεκίνησε μια εθελοντική εκστρατεία εμβολιασμού στις πληγείσες περιοχές την περασμένη εβδομάδα, με την κυβέρνηση να παρέχει περισσότερες από έξι εκατομμύρια δόσεις δωρεάν στους ιδιοκτήτες ζώων.
Τα πληγέντα κράτη μέλη δημιουργούν επίσης ζώνες περιορισμένης κυκλοφορίας, όπου απαιτούνται δοκιμές για τη μετακίνηση ζώων που είναι ευαίσθητα στον ιό, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τις εμπορικές ροές.
Επιζωοτική αιμορραγική νόσος
Ο ιός της επιζωοτικής αιμορραγικής νόσου (EHDV) έχει παρόμοια συμπτώματα με τον BTV, μεταδίδεται επίσης από κουνούπια και προκαλεί ανησυχίες στους κτηνοτρόφους.
Φέτος το καλοκαίρι, ο τύπος 8 του EHDV επέστρεψε στη Γαλλία, όπου είχε σημειωθεί και το πρώτο κρούσμα της νόσου τον περασμένο Σεπτέμβριο. Την περασμένη εβδομάδα, η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι έχουν καταγραφεί περισσότερα από 4.000 κρούσματα σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις σε ολόκληρη τη χώρα.
Ο ιός θα μπορούσε να εξαπλωθεί στα γαλλο-βελγικά σύνορα εντός 30 εβδομάδων, προειδοποίησε τον Ιούλιο η βελγική αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων.
Στην Ισπανία, τα κρούσματα αυξάνονται κατακόρυφα στο βόρειο τμήμα της χώρας, όπου οι κτηνοτρόφοι ζητούν περισσότερη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της νόσου.
Η Μαδρίτη ενέκρινε τον Ιούλιο την προσωρινή χρήση του πρώτου εμβολίου κατά του EHDV-8, που αναπτύχθηκε στην Ισπανία.
Κρούσματα έχουν επίσης καταγραφεί στη βόρεια Πορτογαλία τις τελευταίες εβδομάδες.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων (WOAH), ο ιός EHD περιοριζόταν παραδοσιακά στη Βόρεια Αμερική και σε τμήματα της Ασίας, αλλά εξαπλώθηκε στις μεσογειακές χώρες την τελευταία δεκαετία λόγω των κλιματικών και περιβαλλοντικών αλλαγών.
