Αυτό το άρθρο είναι μέρος των ειδικών εκθέσεων μας Μια ματιά στα δημοκρατικά πειράματα σε όλη την Ευρώπη.
Δέκα ευρωπαϊκές πόλεις συμμετείχαν σε ένα πρωτοποριακό πείραμα για να συγκεντρώσουν τις ιδέες των πολιτών σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και να παρουσιάσουν πιθανές λύσεις στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, μέσω μιας διαδικασίας πληθοπορισμού, που οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος της συμμετοχικής εργαλειοθήκης της ΕΕ.
Η συμβουλευτική διαδικασία, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2022 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2023, συγκέντρωσε στοιχεία από τους κατοίκους σχετικά με το ζήτημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις πόλεις τους, με στόχο την κατάρτιση πιθανών λύσεων για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Το πείραμα, με επικεφαλής την Υπηρεσία Δράσης Ευρωπαίων Πολιτών (ECAS), μια οργάνωση που προωθεί τη δημοκρατία στην ΕΕ, κατάρτισε μια σειρά συστάσεων, οι οποίες περιλάμβαναν τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη φορολόγηση των μεγάλων παραγόντων ρύπανσης και τη βελτίωση της βιώσιμης κινητικότητας.
Η διαδικασία
«Ζητήσαμε από τους πολίτες σε όλη την Ευρώπη ιδέες για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα με βάση τις καθημερινές τους προκλήσεις όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση», δήλωσε η Elisa Lironi, διευθύντρια προγράμματος στην ECAS, προσθέτοντας ότι η ιδέα πίσω από αυτό ήταν να πραγματοποιηθεί ένα «πραγματικό διακρατικό πείραμα συμμετοχικής δημοκρατίας».
Η διαδικασία περιλάμβανε συμμετέχοντες από το Άμστερνταμ, την Αθήνα, το Βερολίνο, τις Βρυξέλλες, τη Βουδαπέστη, το Μπουργκάς, τη Λισαβόνα, την Ποντγκόριτσα, τη Ρίγα και το Ταλίν, χρησιμοποιώντας μια ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου θα μπορούσαν να προτείνουν λύσεις.
Στο δεύτερο στάδιο του πειράματος, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ψηφίσουν τις ιδέες, οι οποίες στη συνέχεια συνδυάστηκαν μεταξύ των διαφορετικών πόλεων σε ένα έγγραφο πολιτικής που συντάχθηκε σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες.
Κατά τη διάρκεια της τελικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο, οι ενδιαφερόμενοι που συμμετείχαν στη διαδικασία έκαναν μια ανασκόπηση στο πείραμα και τις προκλήσεις του.
Σύμφωνα με τον Petko Georgiev, διευθυντή της ProInfo στη Βουλγαρία, οι προκλήσεις περιλαμβάνουν την κινητοποίηση επαρκών πόρων, τη διατήρηση της προσοχής των πολιτών για μεγάλο χρονικό διάστημα και την επεξήγηση της λειτουργίας της διαδικασίας και του αντίκτυπού της.
Επιπλέον, ως πανευρωπαϊκό πείραμα που περιλαμβάνει πόλεις με διαφορετική πολιτική παιδεία και κατάσταση στα μέσα ενημέρωσης, «οι ενιαίες πολιτικές δεν θα λειτουργούσαν ποτέ σε ένα τόσο διαφορετικό περιβάλλον», δήλωσε ο Georgiev, επισημαίνοντας την ανάγκη για διαφορετικές εκστρατείες για την προώθηση του πειράματος και την ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών.
Η Tessel Renzenbrink, συν-διευθύντρια του Netwerk Democratie στην Ολλανδία, δήλωσε ότι είναι σημαντικό να συνδυαστεί η διαδικτυακή και μη διαδικτυακή συμμετοχή, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στη διαδικασία.
Έχει μια θέση στην εργαλειοθήκη της ΕΕ;
Παρά τις προκλήσεις αυτές, ο πληθοπορισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά στην υπάρχουσα εργαλειοθήκη συμμετοχικών διαδικασιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με τη Lironi.
«Ο πληθοπορισμός είναι ένας τρόπος να επιτρέψουμε στους πολίτες να ορίσουν το θεματολόγιο για τις πολιτικές που τους ενδιαφέρουν και σε επίπεδο ΕΕ», δήλωσε στη EURACTIV, προσθέτοντας ότι «δεν είναι πολύ τεχνικά απαιτητικός και αποτελεί έναν τρόπο τουλάχιστον να συμβουλευόμαστε τους πολίτες σε τακτική βάση και να τους επιτρέπουμε να συμμετέχουν σε μια διαδικασία».
Η ιδέα της υιοθέτησης του πληθοπορισμού σε επίπεδο ΕΕ παρατέθηκε, επίσης, σε μια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη συμμετοχή των πολιτών, η οποία εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2021, προτείνοντας πειράματα όπως η συμμετοχική κατάρτιση του προϋπολογισμού και ο πληθοπορισμός «ώστε να μπορούν οι πολίτες να συμμετέχουν στην από κοινού δημιουργία πολιτικών με τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων της ΕΕ».
Σύμφωνα με τη Lironi, ο πληθοπορισμός θα μπορούσε να γίνει ένας παράλληλος δίαυλος συμμετοχής σε συνδυασμό με τις διαβουλεύσεις που διεξάγονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επικείμενη νομοθεσία. Επιπρόσθετα, θα επιτρέψει στους Ευρωπαίους να παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο τροφοδοτούνται οι συνεισφορές τους κατά τη διάρκεια του κύκλου πολιτικής.