Αυτό το άρθρο είναι μέρος των ειδικών εκθέσεων μας Μια ματιά στα δημοκρατικά πειράματα σε όλη την Ευρώπη.
Από το 2019, η γερμανόφωνη κοινότητα στο Βέλγιο διεξάγει ένα διαβουλευτικό πείραμα με τη συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, ένα μοντέλο που, σύμφωνα με τον πρώην επικεφαλής του κοινοβουλίου της περιοχής, θα μπορούσε να προσαρμοστεί και σε άλλες βαθμίδες της δημόσιας διοίκησης.
Το διαβουλευτικό μοντέλο στη γερμανόφωνη κοινότητα, μια μικρή περιοχή με νομοθετικές εξουσίες στο ανατολικό Βέλγιο, αποτελείται από συνελεύσεις πολιτών που συζητούν θέματα που επιλέγει ένα μόνιμο συμβούλιο πολιτών, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση της διαδικασίας.
Μέχρι στιγμής, οι πολίτες κλήθηκαν να συζητήσουν για τέσσερα ζητήματα: τη φροντίδα για τους ηλικιωμένους, την εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς, την οικονομικά προσιτή στέγαση και τις προκλήσεις της ψηφιοποίησης. Η συνέλευση καλείται τώρα να εξετάσει το ζήτημα της ένταξης των μεταναστών, που αποτελεί την τελευταία συνεδρίαση του παρόντος νομοθετικού σώματος πριν από τις εκλογές του επόμενου έτους.
«Είμαι σίγουρος ότι θα συνεχίσουμε το πείραμα» στην επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, δήλωσε ο Karl-Heinz Lambertz, πρώην πρόεδρος του κοινοβουλίου της περιοχής και μέλος του Κογκρέσου των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
«Ο διάλογος με τους πολίτες έχει γίνει ένας από τους πυλώνες της δραστηριότητάς μας», δήλωσε.
Ένα μόνιμο συμβούλιο
Σύμφωνα με τον Min Reuchamps, καθηγητή πολιτικών επιστημών στο Université Catholique de Louvain (UCLouvain), η διαβουλευτική διαδικασία της περιοχής έχει το «διακριτικό γνώρισμα» ότι διαθέτει ένα μόνιμο συμβούλιο πολιτών, γεγονός που τη διαφοροποιεί από παρόμοιες διαδικασίες που υφίστανται σε άλλες περιοχές της Ευρώπης.
Το συμβούλιο των πολιτών αποτελείται από άτομα που έχουν συμμετάσχει στις συνελεύσεις πολιτών και η θητεία τους στο συμβούλιο διαρκεί 18 μήνες.
«Αυτή η ομάδα έχει δύο αποστολές. Καθορίζει την ημερήσια διάταξη για τη συνέλευση πολιτών και παρακολουθεί το έργο της συνέλευσης πολιτών αφού έχει κάνει τη σύστασή της», εξήγησε ο Reuchamps, προσθέτοντας ότι η φάση παρακολούθησης είναι ιδιαίτερα σημαντική για να διασφαλίζεται η εφαρμογή των συστάσεων.
Ο Lambertz δήλωσε ότι η διαδικασία, αν και χρονοβόρα και δαπανηρή, έχει μέχρι στιγμής στεφθεί με επιτυχία και ότι το κοινοβούλιο ξεκίνησε μια διαδικασία για τη βελτίωση της νομικής βάσης της διαδικασίας.
Βελτίωση της διαδικασίας
Ένα από τα κύρια ζητήματα είναι η υποεκπροσώπηση των νέων και των περιθωριοποιημένων μελών της κοινότητας στις συνελεύσεις πολιτών και στο μόνιμο συμβούλιο.
Το κοινοβούλιο καταβάλλει επί του παρόντος προσπάθειες για να διασφαλίσει ότι ο πληθυσμός εκπροσωπείται ικανοποιητικά όσον αφορά το φύλο, την ηλικία και το υπόβαθρο. Ωστόσο, ο Lambertz δήλωσε ότι «θα αποτελεί πάντα πρόκληση να προσελκύσουμε μια συγκεκριμένη μερίδα του κοινού που είναι ήδη μακριά από την πολιτική ζωή».
«Ο καλύτερος τρόπος είναι τα άτομα που συμμετείχαν στη διαδικασία να μιλήσουν για αυτή και να παρακινήσουν άλλα άτομα», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Reuchamps, αν και η διαδικασία μπορεί να βελτιωθεί, το πείραμα είναι «πολύ πρόσφατο» και η αξιοποίηση των πλήρων δυνατοτήτων του θα διαρκέσει χρόνια.
«Η διαδικασία αυτή βρίσκεται ακόμα στα πρώτα της βήματα, οπότε θα πρέπει να της δώσουμε χρόνο».
Κλιμάκωση
Εν τω μεταξύ, το μοντέλο του ανατολικού Βελγίου έχει ήδη υιοθετήσει η γειτονική γερμανική πόλη του Άαχεν, όπου το 2022 δημιουργήθηκε μια συνέλευση πολιτών με νομική βάση και μόνιμη οργανωτική δομή και θα αρχίσει να συνέρχεται αργότερα μέσα στο έτος.
Στην ερώτηση εάν αυτό το διαβουλευτικό μοντέλο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε μεγαλύτερη κλίμακα, ο Lambertz απάντησε ότι «η συντομότερη απάντηση είναι ναι».
«Η διαβουλευτική δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει σε όλα τα επίπεδα, αλλά πρέπει να γίνει με επαγγελματικό τρόπο και με όλα τα απαραίτητα μέσα», δήλωσε, προσθέτοντας ότι τα διαβουλευτικά πειράματα πρέπει να προσαρμοστούν στη βαθμίδα διακυβέρνησης στην οποία διεξάγονται.
Ο Reuchamps συμφώνησε ότι η διαδικασία πρέπει να να εντάσσεται σε ένα πλαίσιο.
«Είναι πολύ σημαντικό κάθε κοινότητα, κάθε πόλη, κάθε περιοχή, κάθε χώρα, όταν κάνουν μια τέτοια διαδικασία, να διασφαλίζουν ότι είναι προσαρμοσμένη σε αυτές», δήλωσε.